چند نکته در مورد نگهداری و استفاده از دارو

بیشتر ما حداقل یک یا دو نوع قرص، کپسول یا شربت را در خانه داریم و شاید بعضی از ما به هشدارها و اطلاعات نوشته شده در بروشورهای دارویی توجه کرده ایم ولی شاید به ندرت به اهمیت آنها اندیشیده ایم.

تقریبا تا دو دهه قبل خیلی از ما عادت داشتیم که داروها را در قفسه دارو (که جزئی از سرویس حمام بود و شامل چند طبقه پشت درهای مزین به آیینه میشد) نگهداری کنیم. خوشبختانه امروزه بیشتر به اهمیت دور نگه داشتن داروها از رطوبت توجه شده. بهترین جا برای نگهداری دارو مکانی خشک و دور از حرارت و نور است. برخی از داروها، مثلا انسولین¹ و یا قطره چشمی کلرامفنیکل²، باید در یخچال (البته بدون اینکه یخ بزنند) نگهداری شوند. برای اطلاعات مربوط به دمای مناسب برای نگهداری هر دارو به بروشور آن دارو مراجعه کنید و یا با داروساز خود مشورت کنید.

کلیه بطری های داروهای تجویز شده یا خریداری شده از داروخانه ها در انگلستان مجهز به درب های قفل دار کودک است با این حال داروها باید دور از دسترس اطفال نگه داشته شوند تا از مسمومیت احتمالی آنها جلوگیری شود

هرگز سرخود و بدون مشورت با پزشک یا داروساز، دارو مصرف نکنید. ﺩﺍﺭﻭﻫﺎی ﺗﺠﻮﻳﺰ شده ﺑﺮﺍی ﺧﻮﺩ ﺭﺍ به ﺍﻓـﺮﺍﺩ دیگر که ﺩﺍﺭﺍی ﻋﻼﺋـﻢ بیماری مشابه هستند نباید توصیه کرد و هرگز از داروهای پیشنهادی دیگران استفاده نکنید. هر دارویی برای هر کسی مناسب نیست. مثلا کسانی که سابقه خونریزی معده دارند از مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی چون بروفن³ باید خودداری کنند. هرگز نباید بدون اطلاع پزشک میزان مصرف داروی مصرفی را کم یا زیاد کرد یا آنرا قطع کرد. به عوارض جانبی داروها توجه کنید و چنانچه ناراحتی خاصی بر اثر استفاده از دارویی پیش آمده، با پزشک معالج مشورت کنید.

داروها باید طبق توصیه ﭘﺰﺷﮏ و برای مدت خاصی ﻣﺼﺮﻑ شوند. برخی داروها مثلا آنتی بیوتیک ها باید با زمان بندی منظم (سر ساعت خاصی) و برای طول مدت درمان استفاده شوند مثلا آموکسیل که سه بار در روز استفاده میشود باید هر هشت ساعت یکبار مصرف شود. ترکیب برخی از داروها (حتی داروهای گیاهی که برخی اوقات به اشتباه تصور میشود بدون عوارض جانبی هستند) میتواند خطرناک باشد. ترکیب برخی از مواد غذایی مثل آب آناناس با برخی از داروها بخصوص داروهای ضد انعقاد خون توصیه نمیشود. از مصرف الکل هنگام استفاده از دارو باید خودداری شود.

گاهی داروها با نام های تجاری مختلف شناخته می شوند ولی در واقع یک نوع و یا مشابه بهم هستند و مصرف هم زمان آنها باعث مسمومیت می شود. با پزشک و یا داروساز خود در رابطه با ترکیب شیمیایی داروها مشورت نمایید.

بسته بندی داروها هم نقش مهمی در سالم ماندن آنها دارند. برخی از داروها در ورقه های  آلمینیومی  بسته بندی شده اند این داروها معمولا حساسیت فوق العاده به نور دارند.  داروهایی مثل قرص ویتامین ث جوشان هم هستند که به رطوبت حساسند. این داروها در بطری های خاص با دربهای مخصوص نگهداری می شوند. ذرات موجود داخل درب این بطری ها رطوبت را جذب کرده و فضای داخل بطری را کاملا خشک نگه می دارد.  جز در هنگام استفاده از دارو، هرگز نباید این داروها را از بسته بندی اصلی آنها خارج کرد و مثلا هنگام مسافرت یا برای صرفه جویی در جا، نباید مصرف چند روز را در بطری های کوچکتر گذاشت.

هنگام استفاده از داروهای خوراکی بهتر است که بیمار به حالت دراز کشیده نباشد. دارو را باید به حالت ایستاده یا نشسته با مقداری زیادی آب خورد (مگر آنکه پزشک دستورالعمل دیگری داده باشد). برخی از داروها را باید روی معده خالی و قبل از غذا خورد (اسید معده یا آنزیم ها  روی جذب این داروها اثر می گذارد)، گاهی اوقات هم داروها باید با غذا خورده شوند تا موجب تحریک معده نشوند.

به استثنای برخی داروهای جویدنی، از خرد کردن و جویدن داروها باید جلوگیری کرد،  برخی ازداروها پوشش مخصوص دارند که از هضم آنها در معده جلوگیری کند. شکستن و جویدن این داروها به پوشش آنها صدمه می زند. همچنین این داروها نباید ﺑﺎ ﺷﻴﺮ ﻳﺎ ﺁﻧتی ﺍﺳـﻴﺪ ﻣـﺼﺮﻑ ﺷـﻮﻧﺪ چرا که میزان اسید معده را کاهش داده و باعث حل مواد در معده می شوند. برخی پوشش های دارویی از آزاد شدن و جذب ناگهانی دارو جلوگیری کرده و دارو را به میزان کنترل شده و کم کم وارد خون می کند. سلامت پوشش این نوع داروها نیز برای استفاده صحیح از آنها ضروری است. 

ﺍﮔﺮ ﺩﺍﺭﻭ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﺷﺮﺑﺖ ﻣﺼﺮﻑ ﻣﻲ ﮐﻨﻴﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﭘﻴﻤﺎﻧـﻪ ﻣﺨـﺼﻮﺹ ﺍﻧـﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴـﺮﻱ ﻣﺎﻳﻊ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ کنید ﺗﺎ ﺑﻄﻮﺭ ﺩﻗﻴﻖ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺩﺍﺭﻭی مصرفی ﺗﻨﻈﻴﻢ ﮔﺮﺩﺩ. پیش از استفاده از داروهای محلول، شیشه دارو را بخوبی تکان دهید.

هنگام استفاده از برخی داروها مثلا داروهای ضد صرع به نام تجاری دارو توجه کنید. تعییرات جرئی در فرمولاسیون این داروها باعث تغییراتی در میزان جذب آنها شده و نوسانات خفیف در میزان داروی جذب شده گاهی می تواند تنظیم کنترل این بیماری را بهم زده و بیمار را دچار حمله صرعی کند.

1. Insulin

2. Chloramphenicol

3. Brufen

دکتر شهیره شریف - داروساز

@ All rights reserved