سرفه و راه های درمان آن

به خروج هوا از ریه و مجاری تنفسی با فشار(وهمراه با صدا) سرفه گفته میشود. سرفه یک مکانیزم طبیعی برای حفاظت ازبدن است ونقش آن پاک کردن مجاری تنفسی از ترشحات اضافی و اجسام خارجی است

مراحل سرفه:
در ابتدا هوا وارد ریه میشود
دهانه نای بسته میشود
ماهیچه سینه منقبض میشود تا به ریه فشارآورد
دهانه نای به طور ناگهانی بازمیشود وهوا با فشاراز ریه خارج میشود

سرفه را میشود به دو نوع کلی تقسیم کرد: سرفه همراه با خلط و سرفه خشک یا تحریك كننده. هر چند که گاهی ریزش ترشحات بینی درقسمت پشت حلق هم منجربه سرفه میشود. معمولا خود سرفه به عنوان یک بیماری خاص تلقی نمیشود واکثرا نشانی از ناراحتیهای دیگراست. بنابر این برای درمان سرفه، بیماری که باعث سرفه شده را باید درمان کرد. به عنوان مثال سرفه میتواند نشانه و پیامد بیماری عفونت در مجاری تنفسی باشد. در این صورت درمان سرفه با درمان عفونت حاصل میشود
در برخی از موارد، از آنجا که سرفه یک مکانیزم طبیعی برای حفاظت مجاری تنفسی است، جلوگیری از سرفه (مخصوصا سرفه های همراه با خلط) بدون درمان علت آن ممکن است باعث بروزمشکلات جدیتر و یا طولانی ترشدن دوره بیماری شود. با این حال در برخی از موارد مثلا هنگامی که سرفه خشک خواب شب را مختل میکند، سرفه را میتوان متوقف کرد

درمان سرفه

نوشیدن محلولهایی مانند ترکیب عسل و آب لیمو درآب گرم میتواند در آرام کردن سرفه موثر باشد. برای بهبود سرفه های همراه با خلط، مرطوب نگه داشتن مجاری تنفسی مهم است زیرا به رقیق کردن و کمتر کردن چسبندگی ترشحات مجاری تنفسی کمک میکند. بخار آب میتواند مخصوصا در مواردی که سرفه همراه آبریزش بینی یا با گرفتگی سینوزیتهاست کمک کند. موادی مثل اوکالیپتوس را هم میشود برای بخوراستفاده کرد

بر خلاف تنوع انواع داروهای ضد سرفه به طور کلی مواد دارویی ترکیبات ضد سرفه را میتوان به چند دسته تقسیم کرد:

- داروهایی که سرفه را متوقف میسازند (برای درمان سرفه های خشک یا تحریك كننده)
بخشی از این داروها (به عنوان مثال کدئین و فولکدین) در مرکز سرفه در مغزعمل میکنند و بدین گونه روی پیامهایی که مغز به ماهیچه های که درعمل سرفه دخیلند میفرستد تاثیرمیگذارد

- داروهایی که خلط آور هستند (برای درمان سرفه های همراه با خلط )
گرچه شواهد علمی زیادی در رابطه با موثر بودن این داروها در دست نیست. ولی گفته میشود که برخی از این داروها (گوییفینزین) روی غدد ترشحی مجاری تنفسی تاثیر میگذارند. این داروها را بهتر است با کمی آب گرم استفاده کرد

-آنتی هیستامینها
آنتی هیستامینها (مثلا پرومتازین) قادر به مسدود کردن گیرنده های هیستامین درمخاط بینی هستند. این گروه به خصوص در درمان سرفه ناشی از حساسیت و یا سرفه همراه با آبریزش بینی موثراست

- داروهای تسکین دهنده
این داروها (مثلا گلیسرل) مثل یک لایه روی جدار گلو را میپوشانند و آن را تسکین میدهند. به دانه (هسته به) که گاهی از آن در داروهای سنتی برای سرفه استفاده میشود و با ترکیب با آب یا بزاق دهان لعاب غلیظی تولید میکند نیزعملکردی مشابه دارد

- داروهای ضد گرفتگی بینی
این گروه (مثلا اپیدرین) باعث منقبض شدن مویرگهایی که خون را به غشای تولید کننده ترشحات بینی میرساند میشوند در نتیجه غلظت ترشحات بینی کمتر میشود و تنفس راحتتر. این دسته از داروها به خصوص در درمان سرفه هایی که به علت ریزش ترشحات بینی در پست حلق پیش میایند، موثرند

قابل توجه
سرفه گاهی ممکن است از آثار جانبی داروهای باشد که بیمارمصرف میکند (در این صورت و برای راه حل باید به پزشک معالج مراجعه شود ولی بدون مشورت با پزشک مصرف داروها نباید قطع شود
در صورت حضورعلائمی دیگرهمراه سرفه به خصوص خلط همراه با خون یا کاهش وزن هر چه سریعتر باید با پزشک معالج تماس گرفته شود تا احتمال بیماریهای جدیترکه نیاز به درمان سریع دارند بررسی شود. ضمنا برای درمان سرفهای که بیش از دو هفته طول کشیده یا همراه با نفس تنگی و یا با خس خس سینه است نیز باید به پزشک مراجعه شود. کسانی که علاوه بر سرفه، بیماری دیگری نیز دارند و یا دارویی مصرف میکند، قبل از استفاده از داروهای ضد سرفه حتما با پزشک و یا داروساز خود مشورت نمایید


اسامی لاتین داروهای اشاره شده
کدئین codeine
فولکدین pholcodeine
گوییفینزین Guaiphenesin
پرومتازین promethazin
گلیسرل glycerol
اپیدرین ephedrine
_____________

مراجع

-Family Medical Encyclopaedia: An Illustrated Guide (1984) Guild Publication, London

- Respiratory Tract Infections, CPPE Distance Learning reference booklet

_______________
دکتر شهیره شریف - داروساز

© All rights reserved