آزبست از مصالح ساختمانی است که شامل مواد معدنی با فیبر(رشته)های بلند میکروسکپی می
باشد. سابق بر این از آزبست در مقیاس گسترده استفاده می
شده ولی به علت خطرات ناشی از تماس با آزبست استفاد از آن حدود 15 سال پیش در
انگلستان ممنوع شد. ولی متاسفانه هنوز هم این ماده در ایران در صنایع لنت سازی و ساختمانی مورد استفاده دارد.
کارگرانی که در ایران یا در انگلستان (که در ساختمان های
قدیمی کار می کنند) با این ماده در تماسند، باید نسبت به خطرات ناشی از آزبست آگاه باشند و پیشگیری
های لازم را برای حفظ سلامت خود و افراد دیگر، که در تماس با این ماده هستند، بکار گیرند.
آزبست تا زمانی که بافت کلی آن سالم است ضرری ندارد ولی
هنگامی که به هر دلیلی (مثلا در اثر ضربه خوردن و شکسته شدن، سوراخ شدن با مته یا
فرسایش) صدمه می بیند، فیبرهای
آن که با غبار آزبست در فضا پخش می شوند در صورت ورود به
ریه باعث بیماری های خطرناکی می شوند که حتی می تواند پس از مدتی بیمار را از پا
در بیاورند.
طبق آمار اعلام شده در انگلستان هر ساله 5000 نفر در سال
به دلیل تماس با این ماده از دنیا می روند و این در حالتی است که مصالح ساختمانی جدید
(مکانهایی که بعد از سال 2000 میلادی ساخته شده اند) در انگلستان عاری از آزبست
می باشند و رعایت قوانین بهداشت کار در این
کشور برای سلامت کارگران اجباری است. در ایران با توجه به عدم وجود این موارد مسلما آمار تلفات ناشی از تماس با آزبست خیلی بیشتر از 5000 نفر در سال خواهد بود.
عوارض ناشی از آزبست
هنگامی که رشته های میکروسکپی آزبست وارد ریه فردی شود
بلافاصله علائم بیماری در فرد ظاهر نمی شود. معمولا علائم بیماری در شخص سالها بعد
و زمانی ظاهر می شود که صدمات غیر قابل جبرانی به فرد وارد شده.
آزبستوز (Asbestosis) نام بیماری التهاب ریوی است که در اثر تماس مداوم با آزبست ایجاد می
شود. این بیماری می تواند به فیبروز ریوی یا سرطان ریه هم بینجامد. همچنین آزبست می تواند باعث بروز علائمی چون سرفه، تنگی نفس، بی اشتهایی، درد در فقسه ی
سینه،
خلط خونی و جمع شدن مایع در فضای اطراف ریه شود. گاهی اوقات نیز مشکلات ریوی
می توانند نهایتا به نارسایی قلبی ختم شوند، ضمن اینکه ریسک ابتلا به سرطان ریه در افرادی که در معرض تماس با آزبست
هستند نیز افزوده می شود.
نکات قابل توجه
برای کارگرانی که در معرض خطرات ناشی از تماس با آزبست هستند استفاده از ماسک
های مخصوص سفارش می شود. ورزش منظم (که به حفظ ظرفیت ریه کمک می کند)، تغذیه مناسب و عدم
استفاده از دخانیات هم مهم می
باشد. استفاده از
واکسیناسیون سالانه ی انفلونزا (در فصل پاییز) برای جلوگیری از عوارض ناشی از آنفلونزای فصلی بروی ریه نیز الزامی است. دوری جستن از دخانیات یا در معرض دود سیگار بودن (مثلا چنانچه دیگر اعضای خانواده سیگار
می کشند) خطر ابتلا به بیماری های ریوی را کاهش می دهد.
شیوه درمان
متاسفانه هنوز شیوه ی خاصی برای درمان بیماری ناشی از تماس با آزبست وجود ندارد. پیشگیری بهترین
درمان است. باید توجه داشت تا کارهای ساختمانی (چه کار در ساختمان های ایران و چه
کار در ساختمان هایی که در
انگلستان قبل از سال 2000 ساخته شده اند) طوری باید
برنامه ریزی شود تا به آزبست صدمه ای وارد نشود. کارگرانی که در معرض این خطر
هستند باید در مورد ریسک تماس با آزبست آگاه باشند و بدانند که کدام موادی که استفاده
می کنند شامل ازبست می شود.
همچنین عکس برداری منظم با اشعه ایکس از ریه و توقف کار با آزبست در صورتیکه
مورد غیر طبیعی دیده شود، حتی درغیاب هرگونه علائم بیماری الزامی است.
برای درمان یا کنترل علائم بیماری گاهی نیاز به استفاده
از آنتی‌بیوتیک برای درمان عفونت های ریوی، یا استفاده از داروهای خوراکی یا
اسپری ها برای باز کردن لوله‌های نایژه‌ای ضروری است. برای رفع ناراحتی
خفیف می‌توان از داروهایی مثل استامینوفن استفاده نمود. فیزیوتراپی تنفسی
کمک می کند و ممکن است در مواقعی که تنفس بیمار دچار اشکال شده استفاده از اکسیژن هم الزامی
شود.
امید است با اهمیت دادن به سلامت کارگران و با بالا رفتن سطح
بهداشت کار در ایران نیز استفاده از این ماده مهلک به زودی بکل ممنوع شود.
Further reading
©All rights reserved
دکتر شهیره شریف (PhD, MSC)
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
Disclaimer: the main purpose of this blog is to assemble my notes for my Continuing Professional Development (CPD). The topic discussed here should not be referred to as the only source of information. If there is anything with respect to this article that concerns you, please contact your doctor or pharmacist
++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
